Đào tạo nghề là quyền, nghĩa vụ và cũng là cơ hội để người lao động phát triển nghề nghiệp. Tuy nhiên, để tránh rủi ro tranh chấp, người lao động cần nắm rõ quy định pháp luật. Đặc biệt là nội dung hợp đồng đào tạo, chi phí phải hoàn trả và các quyền hợp pháp của mình trong quan hệ lao động.
Trong môi trường lao động hiện nay, hoạt động đào tạo nghề là nhu cầu tất yếu nhằm nâng cao kỹ năng và đáp ứng yêu cầu công việc. Tuy nhiên, quá trình này cũng kéo theo nhiều tranh chấp liên quan đến chi phí đào tạo, cam kết làm việc, quyền và nghĩa vụ của các bên. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho người lao động góc nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.
1. Thỏa thuận về đào tạo nghề giữa người sử dụng lao động và người laođộng
Theo Điều 62 Bộ luật Lao động 2019, khi người sử dụng lao động chi trả chi phí đào tạo nghề cho người lao động trong nước hoặc nước ngoài thì hai bên phải ký kết hợp đồng đào tạo nghề.
Theo khoản 3 Điều 62 Bộ luật Lao động 2019, chi phí đào tạo gồm toàn bộ các khoản chi mà người sử dụng lao động đã thực sự chi ra, có hóa đơn, chứng cứ hợp lệ cho việc đào tạo người lao động nâng nhằm nâng cao trình độ kỹ năng nghề.
Cụ thể có thể gồm: Chi phí thuê giảng viên, tài liệu, cơ sở vật chất thực hành, máy móc, thiết bị, chi phí hỗ trợ người học, tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian học. Nếu đào tạo ở nước ngoài thì có thêm chi phí đi lại, sinh hoạt.
3. Điều kiện để người sử dụng lao động được yêu cầu bồi hoàn
Để Doanh nghiệp có cơ sở pháp lý yêu cầu người lao động phải bổi hoàn chi phí đào tạo, cần đồng thời đáp ứng các điều kiện sau: Phải có Hợp đồng đào tạo nghề hợp lệ; Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng đào tạo nghề
Trường hợp: Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hợp pháp
Theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019 thì không quy định người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đúng luật phải hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động, nếu người lao động chấm dứt hợp đồng hợp pháp (tức là có lý do chính đáng và tuân thủ đúng quy định về thời gian báo trước), họ không phải bồi thường chi phí đào tạo, nếu các bên không có thỏa thuận về nghĩa vụ hoàn trả trong hợp đồng đào tạo. Trường hợp trong hợp đồng đào tạo có quy định về trách nhiệm hoàn trả chi phí của người lao động thì người lao động phải thực hiện việc hoàn trả chi phí cho người sử dụng lao động.
Trường hợp: Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật
Theo khoản 3 Điều 40 Bộ luật Lao động 2019, người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật (không có lý do chính đáng, không báo trước hợp lệ) thì có nghĩa vụ:
– Không được hưởng trợ cấp thôi việc;
– Phải bồi thường nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động;
– Phải bồi thường một khoản tiền tương ứng với tiền lương của những ngày không báo trước;
– Phải hoàn trả cho người sử dụng lao động chi phí đào tạo theo hợp đồng đào tạo đã ký.
Bên cạnh đó, căn cứ theo nguyên tắc được quy định tại Điều 3 Bộ luật Dân sự năm 2015 nêu “cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận”.
Vì vậy, ngoài chi phí đào tạo, hai bên cũng có thể thỏa thuận thêm về bồi thường thiệt. Khi xảy ra tranh chấp, người sử dụng lao động phải chứng minh được thiệt hại thì mới được yêu cầu bồi thường; nếu không chứng minh được thì sẽ không được bồi thường.
4. Những vấn đề người lao động cần lưu ý
Trước khi ký hợp đồng đào tạo nghề: Kiểm tra rõ nội dung đào tạo (thời gian, địa điểm, chương trình,…); ký hợp đồng bằng văn bản
Trong quá trình đạo tạo: Lưu giữ tài liệu, thông báo, lịch học, theo dõi nội dung đào tạo thực tế để đối chiếu khi xảy ra tranh chấp
Khi muốn nghỉ việc: Kiểm tra điều kiện đơn phương nghỉ việc theo Điều 35 Bộ luật Lao động; Trao đổi với công ty về mức bồi hoàn; Yêu cầu công ty chứng minh chi phí bằng chứng từ hợp lệ
