Không ít người lao động chia sẻ rằng, ngày đầu nhận việc, họ phải nộp bản chính CCCD hoặc bằng cấp để “đối chiếu”, “lưu hồ sơ”. Nhiều người vì sợ mất cơ hội làm việc nên đã miễn cưỡng chấp nhận. Thế nhưng, đến khi nghỉ việc hoặc xảy ra tranh chấp, doanh nghiệp cố tình không trả lại giấy tờ gốc, thậm chí giam luôn tiền lương. Đây là hành vi trái pháp luật và người lao động hoàn toàn có quyền yêu cầu xử lý, đòi lại quyền lợi chính đáng của mình.
1. Giữ giấy tờ gốc của người lao động là vi phạm pháp luật
Theo khoản 1 Điều 17 Bộ luật Lao động 2019 “người sử dụng lao động không được giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động”. Dù với bất kỳ lý do nào thì việc giữ giấy tờ gốc của người lao động đều bị cấm tuyệt đối.
Căn cứ điểm a khoản 2 Điều 9 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, người sử dụng lao động có hành vi giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động bị phạt từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng, đồng thời phải trả lại toàn bộ giấy tờ đã giữ.
Giấy tờ tùy thân là tài sản pháp lý quan trọng, gắn liền với nhân thân mỗi người. Do đó hành vi giữ giấy tờ không chỉ là xâm phạm quyền nhân thân, mà cong là cản trở người lao động thực hiện quyền việc làm và di chuyển hợp pháp của người lao động.
2. Quỵt lương, chậm trả lương – vi phạm nghiêm trọng quyền lợi người lao động
Giấy tờ tùy thân là tài sản pháp lý quan trọng, gắn liền với nhân thân mỗi người. Do đó hành vi giữ giấy tờ không chỉ là xâm phạm quyền nhân thân, mà cong là cản trở người lao động thực hiện quyền việc làm và di chuyển hợp pháp của người lao động.
Trường hợp vì lý do bất khả kháng mà không thể trả đúng hạn, người sử dụng lao động cũng không được chậm quá 30 ngày và nếu chậm trên 15 ngày thì phải trả thêm tiền lãi trên số tiền lương chậm trả.
Ngoài ra Điều 17 Nghị định 12/2022/NĐ-CP cũng quy định phạt từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi trả lương không đúng thời hạn, không trả hoặc trả không đủ lương.
Nói cách khác, việc “quỵt lương” hay “cố tình giam lương” không chỉ là sai đạo đức nghề nghiệp mà còn là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí là bị khởi kiện tại tòa án.
3. Người lao động cần làm gì khi bị quỵt lương hoặc giữ giấy tờ?
Giữ lại toàn bộ bằng chứng: Hợp đồng lao động, bảng chấm công, biên nhận nộp hồ sơ, giấy tờ liên quan đến lương,… Vì đây là chứng cứ quan trọng.
Gửi văn bản yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ: Soạn đơn yêu cầu thanh toán lương hoặc yêu cầu trả lại giấy tờ và gửi qua email, bưu điện hoặc trực tiếp có ký nhận.
Khiếu nại đến Thanh tra sở Nội vụ: Nếu doanh nghiệp vẫn cố tình không thực hiện, người lao động có thể gửi đơn khiếu nại đến Thanh tra sở Nội vụ.
Khởi kiện ra tòa án: Theo quy định tại khoản 1, điều 188 Bộ luật Lao động 2019, tranh chấp về tiền lương bắt buộc phải trải qua thủ tục hòa giải bởi hòa giải viên lao động, sau đó mới được khởi kiện tại tòa án. Căn cứ khoản 3, điều 190 Bộ luật Lao động 2019, thời hiệu yêu cầu tòa án giải quyết tranh chấp là 1 năm kể từ ngày phát hiện quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm, việc khởi kiện tranh chấp lao động tại tòa án được thực hiện bằng văn bản và theo quy trình tố tụng dân sự.
Trong quan hệ lao động, doanh nghiệp có quyền quản lý nhưng không có quyền xâm phạm quyền về tài sản hay nhân thân của người lao động. Nếu bạn bị giữ giấy tờ, bị quỵt lương, đừng im lặng. Pháp luật luôn bảo vệ bạn.
