Đây là thắc mắc phổ biến của nhiều người đang làm việc trong cơ quan nhà nước nhưng lại có mong muốn đầu tư, kinh doanh. Vậy theo quy định pháp luật hiện hành, cán bộ, công chức, viên chức có được thành lập doanh nghiệp không?
1. Cán bộ, công chức, viên chức là gì?
- Cán bộ (Khoản 1 Điều 1 Luật Cán bộ, công chức 2025) là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm hoặc chỉ định giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, ở cấp tỉnh, ở cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
- Công chức (Khoản 2 Điều 1 Luật Cán bộ, công chức nhà nước 2025) là công dân Việt Nam, được tuyển dụng vào vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, ở cấp tỉnh, ở cấp xã; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an; trong tổ chức cơ yếu mà không phải là người làm công tác cơ yếu, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
- Viên chức (Điều 2 Luật Viên chức 2010 sửa đổi 2019) là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
Như vậy, đây là 3 nhóm đối tượng làm việc trong khu vực công, chịu sự điều chỉnh trực tiếp của các luật chuyên ngành.
2. Cán bộ, công chức, viên chức có được thành lập doanh nghiệp không?
Theo Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, một trong những đối tượng không được quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp là cán bộ, công chức, viên chức. Quy định này tiếp tục được siết chặt hơn tại Luật số 76/2025/QH15 – Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp 2020 (thông qua ngày 17/6/2025, có hiệu lực từ 01/07/2025).
Tại điểm a khoản 6 Điều 1 Luật số 76/2025/QH15, sửa đổi, bổ sung Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, quy định:
- Khoản 2 Điều 17 (sửa đổi):“Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức, trừ trường hợp được thực hiện theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.”
- Khoản 3 Điều 17 (sửa đổi): “Đối tượng không được góp vốn vào doanh nghiệp theo quy định của Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức và Luật Phòng, chống tham nhũng, trừ trường hợp được thực hiện theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.”
Như vậy, từ khi luật mới có hiệu lực, cán bộ, công chức, viên chức:
- Không được giữ chức vụ quản lý, điều hành.
- Không được thành lập doanh nghiệp.
- Không được góp vốn vào doanh nghiệp.
3. Trường hợp nào được phép?
Dù pháp luật cấm tuyệt đối trong đa số trường hợp, nhưng vẫn có một số ngoại lệ. Theo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp 2025, công chức, viên chức có thể tham gia trong các trường hợp đặc thù được pháp luật chuyên ngành cho phép, chẳng hạn:
- Các hoạt động về khoa học và công nghệ.
- Các chương trình đổi mới sáng tạo.
- Hoạt động trong lĩnh vực chuyển đổi số quốc gia.
4. Vì sao lại có quy định cấm?
Cán bộ, công chức, viên chức là những người có quyền hạn trong cơ quan Nhà nước và nắm giữ những chức trách, nhiệm vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước. Do đó, pháp luật quy định cán bộ, công chức, viên chức không được thành lập và quản lý doanh nghiệp là nhằm:
- Ngăn ngừa xung đột lợi ích giữa nhiệm vụ công và hoạt động kinh doanh.
- Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, tránh lợi dụng chức vụ để trục lợi.
- Đảm bảo công chức, viên chức tập trung thực hiện công vụ.
- Nâng cao tính minh bạch và liêm chính trong hoạt động quản lý nhà nước.
5. Hậu quả khi vi phạm
Nếu cán bộ, công chức, viên chức vẫn thành lập hoặc góp vốn, quản lý doanh nghiệp trái quy định:
- Theo Điều 36 Luật Cán bộ, công chức 2025 và Điều 52 Luật Viên chức 2010 (sửa đổi 2019), cán bộ, công chức, viên chức có thể bị xử lý kỷ luật đến mức buộc thôi việc.
- Theo điểm b khoản1 Điều 212 Luật Doanh nghiệp 2020 (sửa đổi 2025), doanh nghiệp sẽ bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp nếu do những người bị cấm thành lập doanh nghiệp theo quy định tại khoản 2 Điều 17 của Luật này thành lập. Khi đó, doanh nghiệp buộc phải thay đổi người đại diện pháp luật hoặc giải thể.
Từ ngày 01/07/2025, theo Luật số 76/2025/QH15, cán bộ, công chức, viên chức sẽ không được thành lập, góp vốn hay quản lý doanh nghiệp, trừ một số ngoại lệ về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Quy định này được đặt ra nhằm phòng chống tham nhũng, ngăn ngừa xung đột lợi ích và bảo đảm tính minh bạch trong bộ máy nhà nước.
Vì vậy, nếu đang là cán bộ, công chức, viên chức, bạn cần đặc biệt lưu ý để tránh vi phạm pháp luật, mất việc và đồng thời gây ảnh hưởng đến tư cách pháp nhân của doanh nghiệp.
Liên hệ để được tư vấn:
Điện thoại: 0912.056.876 – Luật sư Lưu Văn Sáng
0964.816.140 Nguyễn Thị Ái Ly
Địa chỉ trụ sở: 79/4 Lê Thị Riêng, Thới An, TP. Hồ Chí Minh