Trong môi trường làm việc, việc người lao động vi phạm nội quy là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, xử lý kỷ luật lao động không chỉ là “quyền” của người sử dụng lao động, mà còn là quy trình pháp lý chặt chẽ, nếu sai sót có thể khiến quyết định vô hiệu, thậm chí doanh nghiệp phải bồi thường. Việc nắm chắc các quy định sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro và người lao động bảo vệ được quyền lợi hợp pháp.
- Kỷ luật lao động là gì?
Theo Điều 117 Bộ luật Lao động 2019 “Kỷ luật lao động là những quy định về việc tuân theo thời gian, công nghệ và điều hành sản xuất, kinh doanh do người sử dụng lao động ban hành trong nội quy lao động và do pháp luật quy định.”
- Nguyên tắc xử lý kỷ luật lao động
Theo Điều 122 Bộ luật Lao động 2019, quy định các nguyên tắc khi xử lý kỷ luật lao động như sau:
- Người sử dụng lao động phải chứng minh được lỗi của người lao động.
- Có sự tham gia của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.
- Người lao động phải có mặt và có quyền tự bào chữa, hoặc nhờ luật sư, tổ chức đại diện bảo vệ. Trường hợp dưới 15 tuổi thì có người đại diện theo pháp luật.
- Việc xử lý phải được ghi thành biên bản.
- Không được áp dụng nhiều hình thức kỷ luật cho cùng một hành vi vi phạm; nếu có nhiều hành vi, chỉ áp dụng hình thức kỷ luật cao nhất tương ứng với vi phạm nặng nhất.
Ngoài ra, không được xử lý kỷ luật lao động khi người lao động đang:
- Nghỉ ốm đau, điều dưỡng hoặc nghỉ việc có sự đồng ý của người sử dụng lao động.
- Đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang chờ kết quả điều tra theo quy định liên quan được quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 125 Bộ luật Lao động 2019.
- Là lao động nữ mang thai, nghỉ thai sản, hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
- Vi phạm trong trạng thái bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh làm mất khả năng nhận thức, điều khiển hành vi.
- Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động
Theo Điều 123 Bộ luật Lao động 2019:
- Thời hiệu xử lý là 6 tháng kể từ khi xảy ra hành vi vi phạm.
- Đối với vi phạm liên quan đến tài chính, tài sản, bí mật công nghệ, bí mật kinh doanh, thời hiệu là 12 tháng.
- Trong trường hợp người lao động thuộc các nhóm không được xử lý (như nghỉ ốm đau, thai sản…), nếu kết thúc thời hiệu nhưng vẫn không đủ 60 ngày để tiến hành kỷ luật, thì thời hiệu có thể kéo dài thêm tối đa 60 ngày.
- Các hình thức xử lý kỷ luật lao động
- Khiển trách
- Kéo dài thời hạn nâng lương (không quá 6 tháng)
- Cách chức
- Sa thải – áp dụng cho các vi phạm đặc biệt nghiêm trọng như: Trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc; Tiết lộ bí mật kinh doanh/công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; Người lao động bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật; Tự ý bỏ việc 5 ngày trong 30 ngày hoặc 20 ngày trong 365 ngày không có lý do chính đáng.
Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.
- Trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động
Căn cứ Điều 70 Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của bộ luật lao động về điều kiện lao động và quan hệ lao động. Trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động gồm các bước sau:
- Khi phát hiện người lao động có hành vi vi phạm kỷ luật lao động tại thời điểm xảy ra hành vi vi phạm, người sử dụng lao động tiến hành lập biên bản vi phạm và thông báo đến tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động là thành viên, người đại diện theo pháp luật của người lao động chưa đủ 15 tuổi, hoặc thu thập chứng cứ chứng minh lỗi của người lao động nếu phát hiện hành vi vi phạm kỷ luật lao động sau thời điểm hành vi vi phạm đã xảy ra.
- Gửi thông báo họp xử lý kỷ luật (nội dung, thời gian, địa điểm tiến hành cuộc họp) ít nhất 5 ngày làm việc trước cho người lao động và tổ chức đại diện. Trường hợp người lao động và tổ chức đại diện không xác nhận tham dự cuộc họp hoặc vắng mặt thì người sử dụng lao động vẫn tiến hành cuộc họp xử lý kỷ luật lao động.
- Tổ chức họp xử lý kỷ luật, lập biên bản và lấy chữ ký các bên tham dự. Nếu có người không ký, phải ghi rõ lý do. Ban hành quyết định xử lý kỷ luật bằng văn bản trong thời hiệu quy định, gửi cho các bên liên quan.
Hiểu đúng và áp dụng đúng quy định về xử lý kỷ luật lao động không chỉ giúp bảo vệ công bằng, mà còn là cách để người lao động tự tin đứng lên bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Nếu cần, hãy liên hệ luật sư để được hỗ trợ kịp thời.
Liên hệ để được tư vấn:
Điện thoại: 0912.056.876 – Luật sư Lưu Văn Sáng
0964.816.140 Nguyễn Thị Ái Ly
Website: https://phongphaplyls.com/
Địa chỉ trụ sở: 79/4 Lê Thị Riêng, Thới An, TP. Hồ Chí Minh